Eksperci opracowali informatory dla nauczycieli dotyczące prac domowych

1 kwietnia wszedł w życie przepis nowelizacji rozporządzenia w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.

Zgodnie z nowelą, nauczyciel w klasach 1-3 szkoły podstawowej ma nie zadawać prac domowych praktyczno-technicznych oraz pisemnych prac domowych, z wyłączeniem ćwiczeń usprawniających motorykę małą. Wykonanie tych ćwiczeń będzie obowiązkowe i nauczyciel będzie mógł wystawić za nie ocenę.

Z kolei w klasach 4-8 szkoły podstawowej nauczyciel może zadać uczniowi pisemną lub praktyczno-techniczną pracę domową, ale nie będzie ona obowiązkowa i nie będzie za nią wystawiana ocena. Nauczyciel ma natomiast przekazać uczniowi informację, co zrobił dobrze, a co wymaga poprawy i jak powinien się dalej uczyć.

W związku z nowymi przepisami, Instytut Badań Edukacyjnych (IBE) wraz z Ministerstwem Edukacji Narodowej, przygotował bezpłatne informatory dla nauczycieli i dyrektorów wszystkich etapów edukacyjnych, jednak autorzy podkreślili w nich istotną rolę rodziców w procesie kształcenia dzieci. Materiały można pobrać ze strony IBE.

Eksperci zaakcentowali, że młodszy wiek szkolny to czas "ogromnego rozwoju poznawczego oraz ciekawości świata", co warto wykorzystać "wzmacniając postawę naturalnej aktywności dziecka organizując wspólne wyjścia do muzeów, kina, teatru, centrów edukacyjnych, a także parków czy lasu".

Zdaniem autorów, ważne jest okazywanie dziecku przez rodziców wsparcia emocjonalnego oraz wyrażanie szczerego zainteresowania tym, czego się uczy. Podkreślono też, że to istotne, by znaleźć równowagę między udzielaniem wsparcia a zachęcaniem do samodzielności. "Dlatego to po stronie rodzica jest ustalenie zasad, a następnie konsekwentne trzymanie się ich, gdy dziecko odrabia pracę domową" - napisano. Podkreślono, że rola rodzica towarzyszącego "jest bardziej wskazana w procesie edukacyjnym niż rola osoby współodrabiającej zadania domowe".

W informatorze poświęconym klasom 1-3 autorzy zaznaczyli, że sprawność grafomotoryczna jest jednym z istotnych elementów rozwoju uczniów na etapie edukacji wczesnoszkolnej, ponieważ to dzięki niej uczeń nabywa umiejętność czytelnego pisania liter, cyfr, a z czasem również dłuższych tekstów.

W opinii ekspertów ćwiczenia motoryki małej nie muszą jednak ograniczać się do prac zadawanych przez nauczyciela i warto zwrócić na to uwagę rodziców. Dzieci mogą więc wykonywać "wszelkie ćwiczenia dłoni i palców" (np. wydzieranki, lepienie z plasteliny); autorzy zaproponowali też różne zabawy, np. budowanie z klocków, nawlekanie koralików, a także wykonywanie codziennych czynności, jak zapinanie guzików czy zagniatanie ciasta.

"Koncentracja w pracach domowych na motoryce małej nie wyklucza współpracy z rodzicami w rozwijaniu innych sfer u dziecka, m.in. motoryki dużej – właściwa postawa i siła mięśni również mają wpływ na czynność pisania" - podkreślono. "Istotne jest, by nauczyciele rekomendowali rodzicom, jakie zabawy i aktywności mogą zaproponować dziecku, by wspierać jego rozwój w różnych obszarach" - czytamy w informatorze.

Natomiast w starszych klasach (4-8) nauczyciel może zadać prace pisemne i praktyczno-techniczne, jednak niezależnie od przedmiotu będą one nieobowiązkowe - wyjaśniono. "Referat z historii, wypowiedź argumentacyjna z języka polskiego, prezentacja z geografii czy zadania z matematyki, fizyki i chemii należy traktować jako propozycję", a "decyzja o tym, czy wykonać zadanie, leży tylko po stronie ucznia i jego rodziców" - zaznaczono.

"Istotne jest, by nauczyciel wskazał rodzicom rolę, jaką mogą odgrywać we wzmacnianiu motywacji ucznia, tak by chciał sięgać po dobrowolne zadania domowe" - czytamy.

Eksperci zwrócili uwagę m.in. na powstałe w nowej sytuacji prawnej obawy rodziców o to, że zaangażowanie ich dzieci w samodzielną naukę może osłabnąć. "Warto stale podkreślać w rozmowach z rodzicami, że różne formy prac i ćwiczeń po zajęciach lekcyjnych są formą kontynuacji nauki i stanowią ważny aspekt uczenia się samodzielności, odpowiedzialności i systematyczności" - poradzili nauczycielom.

Zgodnie z informatorem, rodzice mogą m.in. służyć radą w wyjaśnianiu trudnych zagadnień, monitorować postępy dziecka w nauce czy przekazywać swoim dzieciom wartości związane z nauką i edukacją przez swoje własne podejście do pracy domowej. Zaznaczono, że kluczowa jest pomoc rodziców w organizowaniu czasu i przestrzeni do wykonywania pracy domowej.

Autorzy przypomnieli, że jeśli uczeń wykona pracę domową, nauczyciel ma obowiązek udzielić informacji zwrotnej (np. w formie komentarza lub tabeli postępu), która pomoże uczniowi w dalszej nauce. Wskazali, że aby informacja była skuteczna, powinna być m.in. konkretna, dostosowana do indywidualnych potrzeb ucznia, regularna, by uczniowie dostawali stałe wsparcie i dzięki temu mieli możliwości ciągłego rozwoju.

"Bez informacji zwrotnej praca domowa traci sens i powoduje u ucznia zmniejszenie zaangażowanie w jej wykonanie" - czytamy. Podkreślono, że powinna ona docierać też na bieżąco do rodziców, "jako osób wspierających umiejętności samodzielnego uczenia się dziecka".

Eksperci wyjaśnili, że u źródeł zmiany w szkołach publicznych "leży potrzeba uregulowania kwestii prac domowych", ponieważ uczniowie "czuli się nimi przeciążeni w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych". Dodali, że uczeń będzie miał więcej czasu, który może przeznaczyć na rozwijanie zdolności i zainteresowań, przez co "staje się coraz bardziej samodzielny, uczy się przejmować odpowiedzialność za siebie, swój rozwój i proces uczenia się".

W opinii autorów, "w długofalowej perspektywie zmiany mają stopniowo przygotować uczniów do przejmowania odpowiedzialności za proces kształcenia". (PAP)

autorka: Paulina Kurek

pak/ jann/